Program i literatura XII edycji

Hasło przewodnie: „Przywództwo w biznesie”

W założeniach Olimpiada Przedsiębiorczości łączy w sobie następujące cele:

• uświadomienie młodzieży konieczności zachowywania się w sposób przedsiębiorczy, jeżeli chce ona realizować własne cele w życiu prywatnym i zawodowym;
• rozbudzenie i wzmocnienie u młodzieży postaw i zachowań przedsiębiorczych;
• doskonalenie u młodych ludzi umiejętności analizy zjawisk zachodzących w gospodarce, w organizacji oraz w życiu prywatnym, mających wpływ na zachowania przedsiębiorcze;
• rozwijanie u młodzieży zdolności myślenia analitycznego i syntetycznego, planowania oraz realizacji przedsięwzięć, rozwiązywania w sposób twórczy problemów, skutecznego komunikowania się, poszukiwania informacji i na ich podstawie podejmowania decyzji, współdziałania w zespole oraz negocjacji;
• tworzenie pozytywnego klimatu wokół działalności biznesowej;
• lepsze przygotowanie młodzieży do wyzwań współczesnego świata, do których należą integracja i globalizacja życia społecznego, wzrost roli wiedzy i informacji oraz coraz szybszy postęp naukowo-techniczny;
• zachęcanie młodzieży do studiowania w uczelniach ekonomicznych.

Tak różnorodne cele Olimpiady powodują, że uczestnicy są oceniani pod kątem posiadanej wiedzy i umiejętności jej zastosowania w praktyce, ale także badane są reprezentowane przez nich postawy i zachowania przedsiębiorcze. Z tego powodu formy zadań na Olimpiadzie są zróżnicowane. Wiedza jest sprawdzana poprzez testy; postawy i zachowania przedsiębiorcze są badane poprzez przygotowywane przez uczestników projekty, a także rozwiązywanie przygotowanych case'ów i prezentacje na zadany temat.

Zakres tematyczny Olimpiady jest zgodny z podstawą programową nauczania przedsiębiorczości w szkołach ponadgimnazjalnych, poszerzony dodatkowo o zagadnienia związane ze zmienianym corocznie hasłem przewodnim Olimpiady. Niemniej jednak organizatorzy zakładają, że uczestnicy Olimpiady wykażą się umiejętnością samodzielnego przyswajania wiedzy wykraczającej poza wymogi szkolne. Młodzież biorąca udział w Olimpiadzie powinna posiadać podstawową wiedzę z zakresu psychologii, socjologii, ekonomii, zarządzania i prawa.

Program Olimpiady składa się z dwóch bloków tematycznych - stałego i zmiennego.

1. Stały blok tematyczny dla wszystkich edycji Olimpiady obejmuje następujące obszary:
   1. Psychologiczne i socjologiczne uwarunkowania przedsiębiorczości
      Psychologiczne koncepcje człowieka. Potrzeby człowieka - rodzaje, hierarchia, zmiana potrzeb. Osobowość człowieka - typy osobowości, rozwój osobowości, samoocena, prezentacja własnej osoby. Istota asertywności, kreatywności i przedsiębiorczości. Role społeczne i organizacyjne. Stres - przyczyny stresu, sposoby radzenia sobie ze stresem. Komunikacja interpersonalna - rodzaje komunikacji, podstawy konstruktywnej komunikacji. Mechanizm motywacji człowieka - teorie motywacji, zasady skutecznej motywacji, narzędzia motywacji. Konflikty - rodzaje, przyczyny konfliktów, przebieg konfliktów, sposoby kierowania konfliktami. Negocjacje - uwarunkowania negocjacji, strategie negocjacji. Praca zespołowa - organizacja pracy, tworzenie zespołów, planowanie działań zespołowych, zasady funkcjonowania zespołów. Etyka.
   2. Makrouwarunkowania przedsiębiorczości
      Gospodarka rynkowa - podmioty gospodarki rynkowej, popyt, podaż, okrężny obieg dochodów. Dochód narodowy. Wzrost gospodarczy i jego mierniki. Wahania aktywności gospodarczej. Inflacja - przyczyny, rodzaje, sposoby walki z inflacją. Rola państwa w gospodarce - polityka gospodarcza, interwencjonizm państwowy, budżet państwa, polityka fiskalna, rola banku centralnego, polityka pieniężna. Rynek pracy - popyt na pracę, podaż pracy, bezrobocie, narzędzia przeciwdziałania bezrobociu. System finansowy gospodarki - rynek finansowy, instytucje finansowe, instrumenty finansowe, giełda. Gospodarka otwarta - wymiana międzynarodowa, kursy walutowe, bilans płatniczy, bilans handlowy. Globalizacja i integracja gospodarki.
   3. Przedsiębiorczość w rodzinie
      Zachowanie gospodarstw domowych na rynku - użyteczność, ścieżka cen, punkt równowagi konsumenta, ochrona praw konsumentów. Dochody z pracy - formy zatrudnienia, formy wynagradzania, wynagrodzenie brutto, wynagrodzenie netto. Dochody ze świadczeń - świadczenia społeczne, system pomocy społecznej, system zabezpieczenia emerytalnego. Dochody z kapitału - sposoby lokowania oszczędności, lokaty pieniężne, lokaty rzeczowe, gra na giełdzie. Wydatki gospodarstwa domowego - rodzaje wydatków, ubezpieczenia gospodarcze: osobowe i majątkowe. Budżet gospodarstwa domowego - zasady konstruowania budżetu, kredyty konsumpcyjne, kredyty mieszkaniowe, racjonalne gospodarowanie budżetem gospodarstwa domowego, ryzyko.
   4. Zachowania przedsiębiorcze w przedsiębiorstwie
      Otoczenie konkurencyjne przedsiębiorstwa - podmioty otoczenia konkurencyjnego, sposoby analizy otoczenia konkurencyjnego. Strategie działania przedsiębiorstwa - strategie rozwoju, strategie konkurencji. Biznesplan - konstrukcja biznesplanu i jego sporządzanie. Forma prawna przedsiębiorstwa - przedsiębiorstwo indywidualne, spółka cywilna, spółki osobowe, spółki kapitałowe, spółdzielnie, przedsiębiorstwa państwowe, zakładanie przedsiębiorstwa. Struktury działalności gospodarczej - struktura organizacyjna, struktura kapitałowa, struktura kontraktowa. Finanse przedsiębiorstwa - rachunkowość, bilans przedsiębiorstwa, koszty, przychód, dochód, kondycja finansowa przedsiębiorstwa - wskaźniki rentowności, wskaźniki zadłużenia, wskaźniki płynności finansowej. Podejmowanie decyzji w przedsiębiorstwie - charakterystyka procesu decyzyjnego, racjonalność decyzji, sposoby podejmowania decyzji, rola informacji w procesie podejmowania decyzji. Kierowanie ludźmi w przedsiębiorstwie - dobór pracowników, zatrudnianie pracowników, prawa i obowiązki pracodawcy oraz pracownika, patologie w kierowaniu ludźmi, funkcje kierownicze, źródła władzy kierowniczej, style kierowania. Ubieganie się o pracę. Kryzys w przedsiębiorstwie i restrukturyzacja.
   5. Zachowania przedsiębiorcze na rzecz środowiska lokalnego
      Cele społeczne. Wydatki budżetu państwa na cele społeczne. Instytucje pomocy społecznej. Działalność organizacji pozarządowych. Struktura samorządu terytorialnego w Polsce. Zadania samorządu terytorialnego. Organizacja działalności samorządu terytorialnego. Budżet gminy. Działania przedsiębiorcze w gminie.
2. Zmienny blok tematyczny ustalany corocznie dla każdej edycji Olimpiady, który dotyczy problematyki wynikającej z hasła danej edycji.

Hasło przewodnie dwunastej edycji Olimpiady brzmi „Przywództwo w biznesie”.

Hasło to dotyczy przede wszystkim następujących obszarów:

• wyzwań w kryzysie (ze szczególnym uwzględnieniem wpływu przywództwa na skuteczność działań restrukturyzacyjnych)
• wspierania innowacji (w tym tworzenia warunków sprzyjających powstawaniu kultur organizacyjnych nastawionych na innowacje)
• budowania zespołu (w tym zasad doboru, organizacji pracy zwiększającej skuteczność zespołu, umiejętności przezwyciężania sytuacji konfliktowych w zespole).

Literatura zalecana w przygotowaniach do XII edycji Olimpiady

Spis polecanych lektur do XII edycji Olimpiady zawiera podręczniki i publikacje z różnorodnych dziedzin bezpośrednio związanych z przedsiębiorczością. Wśród pozycji zwartych znajdują się książki, które stanowią źródło wiedzy z obszarów takich jak: marketing, finanse, psychologia społeczna oraz zarządzanie. Spis publikacji poświęconych bieżącemu hasłu zmiennemu został rozszerzony w bloku II „Dodatkowa literatura związana z hasłem zmiennym”. Zachęca się ponadto do lektury czasopism wyszczególnionych w bloku III, do śledzenia bieżących wydarzeń gospodarczych, a także do zapoznania się z aktami prawnymi wymienionymi w bloku IV.

I. Pozycje książkowe:

1. Bargiel-Matusiewicz K., Negocjacje i mediacje, PWE, 2014.
2. Buszko A., Uwarunkowania współczesnych zachowań w organizacji, Difin, Warszawa 2013.
3. Czubała A. (red.), Podstawy marketingu, PWE, Warszawa 2012.
4. Garbarski L. (red.), Marketing. Kluczowe pojęcia i praktyczne zastosowania, PWE, Warszawa 2011.
5. Jabłonowska L., Winch S., Wachowiak P., Prezentacja profesjonalna, Difin, Warszawa 2008.
6. Juchnowicz M. (red.), Zarządzanie kapitałem ludzkim, PWE, Warszawa 2014.
7. Kowalewski K., Moczydłowska J., Nowe koncepcje zarządzania ludźmi, Difin, Warszawa 2014,
8. Kozak A., Sowińska-Wróbel A., Siła lidera. Jak efektywnie zarządzać, PWN Warszawa 2016 (nowe),
9. Obłój K., Strategia organizacji, PWE, Warszawa 2014.
10. Ostrowska D., Niedźwiecka E., Podstawy finansów przedsiębiorstw, Difin, Warszawa 2015.
11. Robbins S., Judge T., Zachowania w organizacji, PWE, Warszawa 2011 (nowe),
12. Romanowska M., Planowanie strategiczne w przedsiębiorstwie, PWE, Warszawa 2012.
13. Rutka R., Wróbel P. (red.), Organizacja zachowań zespołowych, PWE 2012,
14. Rutkowski A., Zarządzanie finansami, PWE, Warszawa 2016 (nowe),
15. Skrzypek J., Biznesplan. Model najlepszych praktyk, Poltext, Warszawa 2012.
16. Szymańska K. (red.), Kompendium technik i metod zarządzania, Wolters Kluwer, Warszawa 2015,
17. Tracy B., Negocjowanie, MT Biznes, Warszawa 2014 (nowe),
18. Tuczko J., Zrozumieć finanse, Difin, Warszawa 2013,
19. Moduły dydaktyczne na platformie e-learningowej Olimpiady Przedsiębiorczości.

II. Dodatkowa literatura związana z hasłem zmiennym:

1. Avery G., Przywództwo w organizacji, PWE, Warszawa 2009,
2. Bacon T., Sztuka skutecznego przywództwa, GWP, Gdańsk 2013,
3. Bessant J., Tidd J., Zarządzanie innowacjami, Oficyna Wolters Kluwer, Warszawa 2013,
4. Blanchard K., Przywództwo wyższego stopnia, PWN, Warszawa 2016,
5. Gigol T., Kryzys przedsiębiorstwa a przywództwo, Difin, Warszawa 2015,
6. Karlik M., Zarządzanie innowacjami w przedsiębiorstwie, Poltext, Warszawa 2014,
7. Simon H., 33 sposoby na kryzys. Difin, Warszawa 2009,
8. Winch S., Substytuty przywództwa w przedsiębiorstwie, Oficyna Wydawnicza SGH, Warszawa 2016,
9. Moduły dydaktyczne na platformie e-learningowej Olimpiady Przedsiębiorczości.

III. Czasopisma:

1. "Harvard Business Review Polska"
2. "Personel i Zarządzanie"
3. "Przegląd Organizacji"
4. "Organizacja i Kierowanie"
5. "e-mentor"
6. "Forbes"
7. "Marketing i Rynek"
8. "Media & Marketing Polska"
9. "Businessman.pl"
10. "StartUp Magazine"

oraz prasa omawiająca bieżące wydarzenia gospodarcze.

IV. Akty prawne dotyczące prowadzenia działalności gospodarczej, w tym:

1. Kodeks spółek handlowych,
2. Kodeks pracy,
3. Kodeks cywilny,
4. Ustawa o swobodzie działalności gospodarczej.

V. Roczniki statystyczne GUS.